Osmanlı Padişahı Sultan Abdülaziz tarafından Cape Malay Müslümanları ortasındaki dini ve içtimai ihtilafları çözmek hedefiyle Erzurumlu din alimi Ebubekir Efendi, 1862’de Güney Afrika’ya gönderildi. 1863’te Cape Town’a vararak burada yaklaşık 17 yıl boyunca din ve eğitim hizmetleri veren Ebubekir Efendi, bölgedeki kız okulları dahil olmak üzere Türk-İslam okullarını kurdu. Afrikaans lisanını öğrenen Ebubekir Efendi, bu lisanda Arap harfleriyle ‘Beyanud’din’ ilmihalini yazdı. Yalnızca bir alim değil, tıpkı vakitte toplumsal adaletin savunucusu olarak, eğitimle toplumsal değişimi tetikleyen Ebubekir Efendi, 1880 yılında Cape Town’da vefat etti.
Ebubekir Efendi’nin vefatının 144’üncü yılı sebebiyle Güney Afrika’daki torunu Ebrahim Patel, Erzurum’a davet edildi. Erzurum’a gelen Güney Afrika Cumhuriyeti eski İktisat, Ticaret ve Sanayi Bakanı ve Ulusal Meclis Üyesi Ebrahim Patel, dedesinin misyon yaptığı Ahmediye Medresesini gezdi. Tanıştığı kuzenleri Fisün Dingin, Esra Saraçoğlu, Aysun Kültür ve Gülgün Özdemir’le medresede incelemede bulunan Patel, dedesi Ebubekir Efendi’nin Erzurum’da olduğu üzere Güney Afrika’da da eğitim hizmetinde bulunduğunu söyledi.
‘ERZURUMLULARI CAPE TOWN’A DAVET EDİYORUM’
Erzurum Büyükşehir Belediyesi, Atatürk Üniversitesi ve Diploması Akademisi tarafından düzenlenen ‘Türkiye-Güney Afrika İlgilerinde Ebubekir Efendi Köprüsü’ konferansına katılan Patel, dedesinin hizmetlerini anlattı. Moderatörlük ve çevirmenliğini Cape Town Üniversitesi Afrika Çalışmaları Araştırma Vazifelisi Dr. Halim Gençoğlu’nun üstlendiği programda konuşan Patel, şunları söyledi:
“Ebubekir Efendi’nin Güney Afrika, Erzurum’un yanı sıra dünyanın her tarafında çocukları mevcuttur. Cape Town’da doğan Ebubekir Efendi’nin kızı Fehime Hanım Erzurumlu bir alim olan Abdürrezzak Efendi ile evlenmek için buraya yerleşti. Fehime hanımın çocukları bugün buradalar. Ebubekir Efendi’nin oğlu Muhammed Alaaddin benim annemin babasıdır. Benim annemin ismi Amine’dir. Erzurum seyahatinde buradaki ailemle tanışma imkanı yakaladım. Yıllar sonra çok farklı kentlerden gelip buluşmak beni çok heyecanlandırdı. Lisanımız farklı anlaşamıyoruz lakin ortak kıymetlerimiz var. Tıpkı dedenin torunlarıyız. Erzurum’u unutmayacağım, unutamam. Ebubekir Efendi dedemin kenti. Tıpkı vakitte beni heyecanlandıran şey Oltu taşı tespih oldu. Çok fazla kitap ikramı aldım. Kendine has bir hususiyeti de var Erzurum’un. Bana koyun yününden yapılan bu şapkayı armağan ettiler. Benim için çok değerli bir ziyaret oldu. Erzurum’da çok duygulandım. Buradaki ailemle tanışma imkanı buldum. Mescitleri, mescitleri mezarlıkları, tabyaları gezdik. Bizim için çok ehemmiyet arz ediyordu. Bütün Erzurumluları Cape Town’a davet ediyorum.”
SINIRLI BİR ORTAMDA EĞİTİM VERDİ
Cape Town’da hayatını sürdüren Ebubekir Efendi’nin birkaç yıl içerisinde lokal dini öğrenerek Fıkıh, ilahiyat, Arapça üzere dersler verdiğini anlatan Patel, “Öyle bir kritik vakitte misyon yaptı ki Cape Town’da kölelik yeni kaldırılmıştı. Eğitim şartları son derece sonluydu. Düşünün ki o denli bir dünyada yalnızca erkekler için okul açmadı. Kız öğrenciler içinde okul açma gereksinimi duydu, onların daha yeterli eğitim alabilmesini istedi” diye konuştu.
BİZ DE ÇOK HEYECANLANDIK
Patel’in anlattıklarını protokolün çabucak gerisindeki koltuklardan izleyen Fisün Sakin, Aysun Kültür ve Gülgün Özdemir, kuzenleriyle tanışmaktan memnun olduklarını söyledi. Patel, kuzenleriyle hatıra fotoğrafı da çektirdi. Güney Afrika’daki akrabalarından bilgileri olduğunu lakin yeni tanışma fırsatı bulduklarını söz eden Aysun Kültür, “Çok heyecanlandım. Kuzenimle tanışmaktan çok mutluyum” dedi.
EBUBEKİR EFENDİNİN İSMİ VERİLDİ
Erzurum’da restore edilerek hafızların eğitim göreceği Darül Huffaz’a dönüştürülen binaya Ebubekir Efendi’nin ismi verildi. Erzurum protokolüyle birlikte merkezin açılış kurdelesini kesen Ebrahim Patel, eğitim gören öğrencilerle de sohbet etti. Patel, Darül Huffaz’ın Erzurum ile Cape Town ortasında bir köprü olacağını belirtti.
